انواع دستگاه نبولایزر چیست؟ بررسی، موارد استفاده و نحوه عملکرد

در این مطلب تلاش میکنیم ضمن معرفی و توضیح کاربردهای نبولایزر و بیان نحوه عملکرد این دستگاه برای ارسال داروهای استنشاقی به سیستم تنفسی ، انواع دستگاه نبولایزر را هم معرفی نماییم .

نبولایزر دستگاهی برای تبدیل دارو از حالت مایع به بخور یا غبار و ارسال آن به سیستم تنفسی برای جذب موضعی و هدفمند توسط ریه‌ها است. این دستگاه معمولا به صورت پرتابل یا قابل حمل و نبولایزر کلینیکی- خانگی تقسیم می‌شوند، نبولایزرهای قابل حمل از منبع تغذیه باتری و نبولایزرهای دیگر از برق شهری استفاده می‌کنند.

ابعاد در نبولایزر به نحوی است که بزرگ نباشند تا به راحتی امکان جابجایی و استفاده از آن مقدور باشد، یکی دیگر از تقسیم بندی‌های رایج در نبولایزرها، طبقه بندی آن‌ها بر اساس نوع تکنولوژی تبدیل دارو مایع به بخار قابل استنشاق است، این تکنولوژی‌ها شامل سیستم جت، التراسونیک و مش است.

استفاده از نبولایزر می‌بایست با هماهنگی پزشک انجام گیرد و این دستگاه در مراکز درمانی، کلینیک‌های درمانی، مطب پزشکان اطفال یا سیستم تنفسی، همچنین برای مصارف خانگی و نگهداری از بیماران قابل استفاده است.

انواع دستگاه نبولایزر بر اساس تکنولوژی تولید بخار

سه نوع اصلی نبولایزر وجود دارد:

جت یا کمپرسورها

از فشار هوا برای تبدیل دارو به ذرات ریز مه مانند استفاده می‌شود ، استفاده از این دستگاه در مراکز درمانی بسیار متداول است ، قدرت پمپ و میزان کوچکی ذرات دارو و درصد ترکیب و غلظت دارو خروجی در این دستگاه‌ها حائز اهمیت است.

التراسونیک

در این روش از ارتعاشات با فرکانس‌های بالابرای شکستن مولکول‌های دارو و تبدیل آن به ذرات ریز مه مانند بهره گیری می‌شود، در این شیوه دارو در صفحه التراسونیک تحت ارتعاش قرار گرفته و به ذرات بسیار کوچک و سبک تقسیم می‌گردد، استفاده از تکنولوژی به جهت غلظت مناسب دارو در بخار قابل استنشاق مرسوم است، از این روش در دستگاه‌های بخور سرد و گرم که رطوبت هوا را تامین می‌کنند نیز بهره گیری می‌شود.

مش

در این روش مایع یا همان دارو از یک مش بسیار ریز عبور می‌کند تا ذرات معلق و بسیار سبک در هوا تشکیل شود، این نوع نبولایزر کوچکترین ذرات نسبت به انواع دیگر تولید می‌کند بنابراین کمی گران‌تر است.

استفاده از انواع دستگاه نبولایزر برای ارسال دارو مختص سن خاصی نیست ، بلکه از این روش ارسال دارو برای تمام سنین استفاده می‌گردد ، تا جایی‌که گاها برای کودکان نبولایزرهای مخصوص طراحی می‌گردد و همراه اکثر نبولایزرها ماسک مخصوص کودکان وجود دارد.

اینجا یک سوال پیش می‌آید که ارسال از طریق راه دهان یا بینی برای شما یا فرزندتان مناسب است؟ در این مورد باید با پزشک خود صحبت کنید، ماسک‌های صورت که روی بینی و دهان آن‌ها قرار دارد، اغلب برای کودکان زیر ۵ سال بهتر است، زیرا کودکان بزرگتر و بزرگسالان از طریق بینی خود تنفس می‌کنند.

چرا از نبولایزر استفاده کنید؟

همانطور که گفته شد ، انواع دستگاه نبولایزر برای ارسال دارو به صورت استنشاقی به سیستم تنفسی مورد استفاده قرار می‌گیرد ، نبولایزرها به ویژه برای استفاده از داروهای آسم در نوزادان یا کودکان مناسب هستند، شما می‌توانید در نبولایزرها از داروهای متنوعی استفاده کنید، آسم یکی از پرکاربردترین‌ها است، شما می‌توانید هم برای کنترل علائم آسم و هم برای تسکین، سریعاً از این داروها در نبولایزر استفاده نماید:

• کورتیکواستروئیدها برای مقابله با التهاب (مانند بودزونید ، فلونیزولید ، فلوتیکازون و تریامسینولون)
• برونکودیلاتورها برای باز کردن راه‌های هوایی شما (مانند آلبوترول ، فرموترول ، لوالبوترول و سالمترول)

فرق نبولایزرها و اینهالر

هردو این دستگاه‌ها داروها را به ریه‌های شما می‌فرستند و جوانب مثبت و منفی دارند:

استفاده از انواع دستگاه نوبولایزر معمولا برای کودکان خردسال آسان‌تر است، زیرا تنها کاری که باید انجام دهند آن است که ماسک را بر روی دهان قرار دهند ، تنفس طبیعی است ، در نبولایزر ارسال دارو مدت زمان بیشتری طول می‌کشد. مثلا حداقل ۵ یا ۱۰ دقیقه و حتی در نبولایزرهای قابل حمل می‌توانند بیشتر طول بکشد. البته، برخی افراد نبولایزرها را ترجیح می‌دهند، زیرا می‌توانند غبار دارو را ببینند و احساس کنند.

اینهالرها اغلب ارزانتر هستند و عوارض جانبی کمتری نسبت به نبولایزرها دارند، می‌توانید این دستگاه‌ها را در جیب یا کیف خود حمل کنید، البته استفاده از دستگاه استنشاقی (این هالر) سخت‌تر است.

چگونه می‌توانم از نبولایزر استفاده کنم؟

قبل از شروع ، باید این موارد را جمع آوری کنید:

• کمپرسور هوا یا نبولایزر
• مخزن دارور نبولایزر
• ماسک مخصوص دهان یا بینی
• دارو
• لوله‌های کمپرسور

سپس این مراحل را دنبال کنید:

1. ابتدا نبولایزر را روی یک سطح صاف و محکم قرار دهید و آن را به یک پریز برق (سه قلو) وصل کنید.
2. دستان خود را با آب و صابون بشویید و آن‌ها را کاملاً خشک کنید.
3. دوز مورد نیاز و تجویز شده از دارو را جدا کنید.
4. داروها را داخل مخزن نبولایزر بریزید.
5. ماسک را آماده کنید.
6. لوله را به کمپرسور آئروسل و مخزن کوچک نبولایزر وصل کنید.
7. نبولایزر را روشن کنید تا مطمئن شوید، همانطور که باید کار می‌کند ( باید یک غبار نوری را ببینید که از پشت لوله در می‌آید).
8. مستقیم روی یک صندلی راحت بنشینید و دارو را استنشاق کنید، اگر درمان برای فرزند شما انجام می‌پذیرد، می‌توانید فرزند را روی پاهای خود بنشانید و ماسک را روی صورتش قرار دهید و مطمئن باشید که راحت و ایمن است. اگر از ماسک مخصوص دهان استفاده می‌کنید، آن را بین دندان‌های فرزندتان قرار دهید و لب‌های آن را دور آن ببندید.
9. نفس‌های آهسته و عمیق بکشید. در صورت امکان، هر نفس را به مدت ۲ یا ۳ ثانیه قبل از نفس کشیدن بعدی نگه دارید، این عمل اجازه می‌دهد تا داروها در مجاری هوایی شما قرار گیرند. ادامه دهید تا دارو از بین برود. احتمالا نبولایزر سر و صدا ایجاد می‌کند و در مخزن کوچک فقط کمی مایع باقی خواهد ماند.
10. اگر دچار سرگیجه یا اختلال در تنفس شدید، درمان را متوقف کرده و حدود ۵ دقیقه استراحت کنید، درمان را ادامه دهید و سعی کنید آهسته‌تر نفس بکشید، اگر در طول درمان مشکل دارید، حتما به پزشک خود بگویید.

نکات دیگر در مورد استفاده از انواع دستگاه نبولایزر

اگر در حین درمان دارو به طرفین مخزن نبولایزر چسبیده باشد، می‌توانید مخزن را برای شل کردن آن تکان دهید.

استفاده از داروهای استنشاقی باید به دستور پزشک صورت گیرد ، پزشک باید به شما بگوید که چند بار از نبولایزر استفاده کنید و تا چه مدت استفاده کنید، شما همچنین باید یک برنامه تهیه کنید که توضیح می‌دهد کدام داروها با چه دوزی و چه زمانی استفاده شوند.

استفاده از نبولایزر قابل حمل یا پرتابل مانند استفاده از دیگر نبولایزرها است، اما نیازی به وصل کردن آن به برق ندارید.

چگونه می‌توان از نبولایزر خود مراقبت کنیم؟

تمیز کردن و ضد عفونی کردن تجهیزات نبولایزر برای جلوگیری از عفونت بسیار مهم است، آن را در محلی دور از دود، گرد و غبار و پنجره‌های باز تمیز کنید.

برای تمیز کردن انواع دستگاه نبولایزر این دستورالعمل‌ها را دنبال کنید:

بعد از هر استفاده، مخزن نبولایزر را کاملاً با آب گرم بشویید، آب اضافی آن را بریزید و بگذارید در هوای آزاد خشک شود، در پایان هر بار استفاده، لیوان و ماسک یا دهان را در آب گرم با یک ماده شوینده ملایم بشویید، بگذارید در هوا خشک شود، نیازی به تمیز کردن لوله‌های کمپرسور نیست.

هر سه روز، بعد از شستن تجهیزات، آن را با محلول سرکه و آب یا محلول ضد عفونی کننده ضد عفونی کنید. برای تهیه محلول سرکه، یک فنجان سرکه سفید را با ۱ لیوان آب مخلوط کنید. تجهیزات را به مدت ۲۰ دقیقه خیس کنید و آن را به خوبی زیر یک جریان ثابت آب بشویید. آب اضافی را از بین ببرید و بگذارید روی حوله کاغذی تا خشک شود، به یاد داشته باشید قبل از اینکه آن را در یک کیسه پلاستیکی قرار دهید، مطمئن شوید کاملاً خشک است.

هنگامی که از نبولایزر خود استفاده نمی‌کنید، کمپرسور را با یک پارچه تمیز بپوشانید. در صورت لزوم آن را با یک پارچه تمیز و مرطوب پاک کنید، ضمنا کمپرسور هوا چه در هنگام استفاده و چه در زمانی که از آن استفاده نمی‌کنید را روی زمین قرار ندهید.

داروها را در جای خشک و خنک نگهداری کنید و حتما شرایط نگهداری از دارو را مد نظر قرار دهید، بعضی از آن‌ها باید در یخچال نگهداری شوند و برخی دیگر باید از نور دور باشند و آن‌ها را قبل از مصرف بازدید نماید، اگر رنگ و یا بلورهای تشکیل شده تغییر کرده‌اند، از آن استفاده نکنید.

نکات دیگر

در صورتی‌که به صورت مداوم از نبولایزر استفاده می‌کنید، همیشه یک مخزن نبولایزر اضافی و ماسک یا خروجی دهانی زاپاس داشته باشید. اگر در مطب پزشک معالجه می‌شوید، دقت نماید که دستگاه ضد عفونی شده باشد و از لوله و ماسک استریل یا یک بار مصرف برای شما استفاده شود.

حتما راهنمای دستگاه را مطالعه کنید و از آن پیروی نماید و قبل از خرید دستگاه نبولایزر از تطبیق مشخصات آن با خواسته‌های خود و توصیه‌های پزشک معالج خود اطمینان حاصل فرمایید .

مرجع : webmd